Экспертызы і даследаванні
Прызначэнне экспертызы і падрыхтоўка дакументальных даных
У выпадку неабходнасці правядзення экспертызы ў экспертнай установе ў адпаведнай пастанове (прысудзе) павінна быць пазначана назва дадзенай арганізацыі, а не яе структурнага падраздзялення і не прозвішча канкрэтнага эксперта. Пры гэтым пастанова (прысуд) і неабходныя матэрыялы павінны накіроўвацца кіраўніку экспертнай установы, паколькі толькі да яго кампетэнцыі належаць пытанні арганізацыі правядзення экспертызы.
Экспертнымі ўстановамі з’яўляюцца цэнтральны апарат Дзяржаўнага камітэта і яго тэрытарыяльныя органы: упраўленні Дзяржаўнага камітэта па абласцях і г. Мінску, раённыя (міжраённыя) аддзелы Дзяржаўнага камітэта.
У пастанове (прысудзе) аб прызначэнні экспертызы неабходна адзначыць дазвол або забарону праводзіць даследаванні, якія могуць пацягнуць поўнае ці частковае знішчэнне аб’ектаў экспертызы або змену іх выгляду ці асноўных уласцівасцяў.
Пытанні эксперту фармулююцца дакладна, выключаючы магчымасць рознага іх тлумачэння.
Неабходна імкнуцца мінімізаваць тэрміны з моманту выняцця аб’ектаў да перадачы іх на экспертызу.
Прызначэнне дадатковых ці паўторных экспертыз
Дадатковая экспертыза можа прызначацца пры недастатковай выразнасці ці непаўнаце заключэння, а таксама ў выпадках узнікнення новых пытанняў у дачыненні да раней даследаваных акалічнасцяў
Недастаткова поўным можа быць, напрыклад, прызнана заключэнне, заснаванае на даследаванні не ўсіх прадстаўленых эксперту аб’ектаў ці заключэнне, якое не змяшчае вычарпальных адказаў эксперта на ўсе пастаўленыя пытанні.
Дадатковая экспертыза прызначаецца выдавання экспертам заключэння, у выпадку калі ўнесці выразнасць ці запоўніць непаўнату заключэння не атрымалася шляхам допыту эксперта.
Паўторная экспертыза можа прызначацца ў выпадку неабгрунтаванасці заключэння, наяўнасці сумненняў у яго правільнасці, пры супярэчлівасці заключэнняў розных экспертаў, калі прадстаўленыя эксперту матэрыялы прызнаныя няпэўнымі ці парушаны правілы правядзення экспертызы, і пры немагчымасці допытам эксперта вырашыць узніклыя па заключэнні пытанні ў сукупнасці з даследаваннем іншых фактычных акалічнасцяў справы
Пры гэтым паўторная экспертыза па названых пытаннях павінна праводзіцца на аснове тых жа зыходных даных і аб’ектаў, якія былі прадстаўлены на першую экспертызу. У рамках паўторнай экспертызы могуць дадаткова вырашацца і іншыя пытанні па даследаванні першасных матэрыялаў.
Трэба мець на ўвазе, што нязгода з высновамі эксперта не можа быць адзінай падставай для прызначэння паўторнай экспертызы. Пры вырашэнні гэтага пытання варта ўлічваць наяўнасць у справе іншых доказаў па акалічнасцях, якія з’яўляюцца прадметам экспертызы, а таксама практычную магчымасць правядзення паўторнай экспертызы, напрыклад, пры страце ці змене аб’ектаў даследавання.
У пастанове (прысудзе) аб прызначэнні паўторнай ці дадатковай экспертызы абавязкова пазначаюцца матывы і падставы прызначэння і пералічваюцца аб’екты экспертнага даследавання, узоры для параўнальнага даследавання і іншыя матэрыялы, якія маюць значэнне для правядзення экспертызы, у тым ліку дадатковыя матэрыялы, якія адносяцца да прадмета экспертызы і з’явіліся пасля першаснага заключэння, або паведамленні аб немагчымасці давання заключэння, а таксама заключэнні (з усімі дадаткамі) усіх папярэдніх экспертыз па справе або паведамленні аб немагчымасці давання заключэння.
Разам з пастановай (прысудам) аб прызначэнні дадатковай ці паўторнай экспертызы, аб’ектамі экспертнага даследавання, узорамі для параўнальнага даследавання і іншымі матэрыяламі, якія маюць значэнне для правядзення экспертызы, эксперту абавязкова павінны быць прадстаўлены заключэнні (з усімі дадаткамі) усіх папярэдніх па справе экспертыз або паведамленні аб немагчымасці давання заключэння.
Прызначэнне комплексных экспертыз
У выпадках, калі вызначэнне той ці іншай акалічнасці немагчыма шляхам правядзення асобных экспертыз або гэта выходзіць за межы кампетэнцыі аднаго эксперта ці камісіі экспертаў, можа быць прызначана правядзенне шэрага даследаванняў, якія ажыццяўляюцца некалькімі экспертамі на аснове выкарыстання розных спецыяльных ведаў (комплексная экспертыза).
Такім чынам, пастаноўка ў пастанове (прысудзе) аб прызначэнні экспертызы пытанняў, якія вырашаюцца экспертамі розных спецыяльнасцяў незалежна адзін ад аднаго (напрыклад, наяўнасць слядоў рук і біялагічнага матэрыялу на аб’екце даследавання), не азначае, што экспертыза з’яўляецца комплекснай.
Найбольш часта праводзяцца комплексныя медыка-крыміналістычныя экспертызы, у прыватнасці медыка-балістычныя па вызначэнні механізму стрэлу (напрамак і далёкасць стрэлу, узаемнае размяшчэнне таго, хто страляў, і пацярпелага і інш.), медыка-трасалагічныя па вызначэнні механізму прычынення цялесных пашкоджанняў (напрыклад, нажавога ранення).
Прызначэнне камісійных экспертыз
У выпадку неабходнасці правядзення складаных экспертных даследаванняў праводзіцца камісійная экспертыза некалькімі экспертамі адной спецыяльнасці (профілю). Пры правядзенні камісійнай экспертызы эксперты разам аналізуюць атрыманыя вынікі і пасля дасягнення адзінай думкі (высновы), складаюць і падпісваюць адзінае заключэнне ці паведамленне аб немагчымасці давання заключэння. У выпадку рознагалосся паміж экспертамі кожны з іх ці частка экспертаў даюць асобнае заключэнне або эксперт, думка якога разыходзіцца з высновамі большасці, фармулюе яго ў заключэнні асобна.
Парадак пакрыцця выдаткаў, звязаных з правядзеннем экспертыз
Пры паступленні прысуду (пастановы) суда аб прызначэнні экспертызы экспертнае падраздзяленне органа Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз па выніках вывучэння матэрыялаў на працягу 5 каляндарных дзён з даты рэгістрацыі прысуду (пастановы) суда або 5 каляндарных дзён з даты задавальнення ўсіх заяўленых судовым экспертам хадайніцтваў у выпадку неабходнасці інфармуе суд, які прызначыў экспертызу, аб папярэднім кошце яе правядзення. Судовыя экспертызы па грамадзянскіх і эканамічных справах праводзяцца без заключэння грамадзянска-прававых дагавораў.
Прыблізны кошт экспертызы да яе правядзення вызначаецца экспертам на падставе папярэдняга разгляду наяўных матэрыялаў і аналізу пастаўленых пытанняў.
Пасля вызначэння фактычнага кошту правядзення экспертызы, але не пазней за тры дні з даты падпісання заключэння эксперта, экспертнае падраздзяленне прадстаўляе падраздзяленню фінансаў і тылу органа Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз копію прысуду (пастановы) суда і даведку аб кошце экспертызы.
Пры непаступленні грашовых сродкаў (частковай аплаце) органу Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз за праведзеную экспертызу падраздзяленнем фінансаў і тылу афармляецца рахунак-фактура ў двух экзэмплярах.
У рахунку-фактуры адзначаюцца:
- нумар і дата рахунка-фактуры;
- назва органа Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз, які праводзіў экспертызу, яго ўліковы нумар плацельшчыка, адрас, рэквізіты бягучага рахунка;
- назва суда, які прызначыў экспертызу, дата прысуду (пастановы) суда;
- від праведзенай экспертызы;
- даныя пра асобу (асоб), на якую (якіх) ускладзены выдаткі па аплаце экспертызы (пры наяўнасці такой інфармацыі);
- кошт правядзення экспертызы (у выпадку папярэдняй частковай аплаты – неаплачаная частка).
Рахунак-фактура падпісваецца службовай асобай падраздзялення фінансаў і тылу, якая яе аформіла, і службовай асобай органа Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз, якая мае права другога подпісу банкаўскіх дакументаў, і засвядчаецца адбіткам пячаткі з выявай Дзяржаўнага герба Рэспублікі Беларусь.
Калі выдаткі за правядзенне экспертызы прысудам (пастановай) суда ўскладзены на некалькіх плацельшчыкаў, рахунак-фактура афармляецца на кожнага з іх з пазначэннем адпаведнай сумы.
Першы экзэмпляр (экзэмпляры) рахунка-фактуры (рахункаў-фактур) накіроўваецца на адрас суда, які прызначыў экспертызу, другі застаецца ў падраздзяленні фінансаў і тылу.
Правядзенне генатыпаскапічных экспертыз ажыццяўляецца на ўмовах папярэдняй аплаты. Рахунак-фактура для аплаты выдаецца асобе (асобам), на якую (якіх) ускладзены выдаткі на правядзенне экспертызы, у дзень, вызначаны судова-экспертнай установай для адбору ўзораў.
Калі фактычны кошт правядзення экспертызы меншы за суму, якая паступіла на карысць яе аплаты, падраздзяленне фінансаў і тылу пісьмова паведамляе пра гэта плацельшчыку (плацельшчыкам) і ажыццяўляе зварот лішніх пералічаных грашовых сродкаў:
- на дэпазітны (адпаведны) рахунак суда – у выпадку паступлення грашовых сродкаў з такога рахунка;
- юрыдычнай (фізічнай) асобе (асобам) на падставе пісьмовай заявы – у выпадку ўнясення ёй (імі) грашовых сродкаў непасрэдна на разліковы рахунак органа Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз.
За тлумачэннямі па пытаннях, звязаных з пералікам і зваротам сродкаў, варта звяртацца ў падраздзяленне фінансаў і тылу органа Дзяржаўнага камітэта судовых экспертыз, якому было прызначана правядзенне экспертызы.
Цэнтральны апарат – 8 (017) 308-68-34; 8(017) 308-68-27
Упраўленне па Брэсцкай вобласці – 8 (0162) 20-72-51
Упраўленне па Віцебскай вобласці – 8 (0212) 23-29-40
Упраўленне па Гомельскай вобласці – 8 (0232) 22-34-14
Упраўленне па Гродзенскай вобласці – 8 (0152) 50-60-01
Упраўленне па Мінскай вобласці – 8 (017) 365-95-55
Упраўленне па г.Мінску – 8 (017) 222-74-26
Упраўленне па Магілёўскай вобласці – 8 (0222) 73-64-93